Διατήρηση / Προστασία της γονιμότητας σε άνδρες και γυναίκες

Με τον όρο διατήρηση γονιμότητας αναφερόμαστε στην κρυοσυντήρηση ανθρώπινων γαμετών, δηλαδή σπέρματος / ωαρίων, ορχικού / ωοθηκικού ιστού ή ακόμα και εμβρύων για μελλοντική χρήση. Πρόκειται δηλαδή για μια διαδικασία που αφορά ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, δεδομένων των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών τα τελευταία χρόνια, που καθυστερούν την ηλικία τεκνοποίησης. Αν και τα περισσότερα άρθρα σχετικά με τη διατήρηση της γονιμότητας αναφέρονται σε ογκολογικούς ασθενείς, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπως αυτοάνοσα ή γενετικά νοσήματα που μπορούν να προκαλέσουν πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια στις γυναίκες ή υπογοναδισμό και αζωοσπερμία/ολιγοζωοσπερμία στους άνδρες. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διατήρηση της γονιμότητας, όπως μια ποικιλία κοινωνικών λόγων που μπορεί να καταλήξουν σε παρεμπόδιση ή καθυστέρηση της τεκνοποίησης σε κατά τα άλλα γόνιμα άτομα. Παρακάτω, περιγράφονται οι τρόποι διατήρησης της γονιμότητας τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες.

Διατήρηση / Προστασία της γονιμότητας στους άνδρες

Σήμερα υπάρχουν δύο επιλογές για τη διατήρηση της γονιμότητας στους άνδρες: η κρυοσυντήρηση σπέρματος / ορχικού ιστού και η προστασία της γονιμότητας με γοναδική «θωράκιση» (gonadal shielding). Ως πιο αποτελεσματική μέθοδος θεωρείται η κρυοσυντήρηση σπερματοζωαρίων. Η συλλογή δείγματος σπέρματος από τον άνδρα γίνεται με αυνανισμό ή με άλλες μεθόδους, όπως η βιοψία όρχεως για λήψη σπερματοζωαρίων (TESE – Testicular Sperm Extraction). Στη συνέχεια, τα δείγματα καταψύχονται σε υγρό άζωτο και αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση.

Στις περιπτώσεις όπου η ακτινοθεραπεία είναι αναπόφευκτη, η γοναδική «θωράκιση» μπορεί να είναι χρήσιμη, καθώς φαίνεται να αμβλύνει τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας, ειδικά στα παιδιά. Αυτή η διαδικασία συνίσταται στην κάλυψη των όρχεων με μπλοκ μολύβδου ή ποδιά, για να αποφευχθεί η άμεση έκθεση σε ακτινοβολία, ωστόσο, δεν αποκλείει τυχόν επίπτωση από την ακτινοβολία. Επομένως, η καλύτερη επιλογή για τη διατήρηση της γονιμότητας σε ενήλικες άνδρες και ανήλικα παιδιά είναι η κρυοσυντήρηση σπέρματος.

Διατήρηση / Προστασία της γονιμότητας στις γυναίκες

Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για τη διατήρηση της γονιμότητας στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων της κρυοσυντήρησης ωαρίων ή εμβρύων, της «μετατόπισης» - transposition των ωοθηκών και της προστασίας της γονιμότητας με γοναδική «θωράκιση». Οι επιλογές για τις γυναίκες είναι πιο επεμβατικές και χρονοβόρες από ότι για τον άνδρα και έτσι είναι σημαντικό να επιλεχθεί η κατάλληλη διαδικασία ανάλογα με τη θεραπεία ή την προσωπική επιλογή. Μεταξύ της κρυοσυντήρησης ωαρίων ή εμβρύων, η πρώτη είναι αυτή που προτιμάται περισσότερο. Οι παραπάνω μέθοδοι απαιτούν αρχικά διέγερση των ωοθηκών με εξατομικευμένη ορμονοθεραπεία, παρακολούθηση των ωοθυλακίων και ωοληψία. Η όλη διαδικασία μπορεί να διαρκέσει περίπου δύο εβδομάδες. Σε γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS – Polycystic Ovarian Syndrome) ή υπέρβαρες ασθενείς όπου η διέγερση των ωοθηκών είναι ήπια, κάποια από τα ωάρια που συλλέγονται είναι ανώριμα και απαιτείται αρχικά in vitro ωρίμανση και στη συνέχεια, τα ώριμα πλέον ωάρια μπορούν να κρυοσυντηρηθούν. Αν επιλεχθεί η κρυοσυντήρηση εμβρύων, τα ωάρια γονιμοποιούνται με τα σπερματοζωάρια του συντρόφου/συζύγου και μετά από καλλιέργεια 2-5 ημερών, τα καλύτερα από αυτά επιλέγονται για κρυοσυντήρηση.

Σε περιπτώσεις όπου ο χρόνος πιέζει την έναρξη της θεραπείας (π.χ. ογκολογικές ασθενείς) και δεν είναι δυνατή η κρυοσυντήρηση των ωαρίων/εμβρύων, οι ασθενείς μπορούν να καταφύγουν σε άλλες μεθόδους, όπως η γοναδική «θωράκιση» και η «μετατόπιση» των ωοθηκών σε έκτοπο σημείο, όταν απαιτείται ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου. Με τη μέθοδο της «μετατόπισης» των ωοθηκών, η μία ή και οι δύο ωοθήκες και οι σάλπιγγες διαχωρίζονται από τη μήτρα και συνδέονται με το τοίχωμα της κοιλιάς μακριά από το σημείο όπου θα δοθεί η ακτινοβολία. Στη γοναδική «θωράκιση» η περιοχή της πυέλου καλύπτεται με ασπίδα μολύβδου, για την προστασία των ωοθηκών από την ακτινοβολία.

Η διατήρηση – προστασία της γονιμότητας αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα ανδρών-γυναικών. Η τεχνολογική πρόοδος της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καθώς και τα αυξημένα ποσοστά επιβίωσης μετά την κρυοσυντήρηση προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες σε άτομα των οποίων η γονιμότητα έχει επηρεαστεί από κάποια θεραπεία ή σε όσους έχουν αποφασίσει να καθυστερήσουν τη δημιουργία οικογένειας.

Η Newlife προσφέρει εξατομικευμένες θεραπείες, τόσο σε ογκολογικούς ασθενείς, όσο και στην περίπτωση ατόμων που επιθυμούν να «παγώσουν τον χρόνο». Η ομάδα μας θα χαρεί να σας βοηθήσει να εξετάσετε αναλυτικά τις επιλογές σας σχετικά με τη διατήρηση της γονιμότητας σας.

1. Crawshaw M (2013) Male coping with cancer-fertility issues – putting the ‘social’ into biopsychosocial approaches, Reproductive Biomedicine Online 27, 3, 261-170.
2. King J, Roche N, Davies M, Abraham J and Jones A (2012) Fertility preservation in women undergoing treatment for breast cancer in the UK: a questionnaire study, The Oncologist 17(7):910-6.
3. Loren AW, Mangu PB, Nohr Beck L, Brennan L, Magdalinski AJ, Partridge AH, Quinn G, Wallace WH and Oktay K (2013) Fertility Preservation for Patients with Cancer: American Society of Clinical Oncology Clinical Practice Guideline Update, Journal of Clinical Oncology 31(19): 2500-2510.
4. Jeruss JS, Woodruff TK. Preservation of Fertility in Patients with Cancer. N Engl J Med. 2009;360(9):902-911.
5. Daniluk JC, Koert E. Childless women's beliefs and knowledge about oocyte freezing for social and medical reasons. Hum Reprod. 2016;31(10):2313-2320.
6. ASCO. (2016). Fertility concerns and preservation for men. Retrieved May 31, 2016
7. ASCO. (2016). Fertility concerns and preservation for women. Retrieved May 31, 2016