language EN EL SR DE

Η ορθολογιστική χρήση της στατιστικής στην εξωσωματική γονιμοποίηση

by Αθανάσιος Παντελής, last updated 29 Oct 2018,

6 min read

Τα τελευταία έτη αποτελεί αντικείμενο ευρείας συζήτησης η κατανόηση αλλά και η ερμηνεία των ποσοστών – αποτελεσμάτων επιτυχίας και αποτυχίας των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που δημοσιεύονται από τις διάφορες κλινικές γονιμότητας ανά τον κόσμο.

Αυτό που δεν μπορούν να κατανοήσουν όλοι, είναι ότι η παρουσίαση των στατιστικών αποτελεσμάτων μιας κλινικής με ποικίλους τρόπους (είτε εσκεμμένα, είτε κατά λάθος) μπορεί να οδηγήσει την κοινή γνώμη στην εξαγωγή εσφαλμένων συμπερασμάτων.

Οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενοι στατιστικοί δείκτες για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση είναι οι παρακάτω:

Ποσοστό επίτευξης κύησης (%) – pregnancy rate : Ο δείκτης αυτός δείχνει πόσες εκ των θεραπευμένων με εξωσωματική γονιμοποίηση γυναίκες, πέτυχαν ανίχνευση χοριακής γοναδοτροφίνης επομένως και θετικό τεστ κύησης, ανά 100 θεραπείες.

Ποσοστό επίτευξης κλινικής κύησης (%) – clinical pregnancy rate : Ο στατιστικός δείκτης αυτός δείχνει πόσες εκ των θεραπευμένων με εξωσωματική γονιμοποίηση γυναίκες, πέτυχαν όχι μόνο θετικό τεστ κύησης, αλλά και υπερηχογραφική επιβεβαίωση κύησης (ενδομήτριος σάκος με ορατό λεκιθικό ασκό αλλά και έμβρυο με θετική καρδιακή λειτουργία) ανά 100 θεραπείες.

Ποσοστό ζώντων γεννήσεων (%) – live birth rate : Ο δείκτης αυτός εκφράζει το ποσοστό των ζώντων νεογνών που προέκυψαν ανά 100 κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ως ζώντα νεογνά περιγράφονται όλα εξ αυτών που γεννήθηκαν μετά τη συμπλήρωση της 24ης εβδομάδας της κύησης.

Όπως είναι εμφανές από τα παραπάνω, ο καλύτερος τρόπος για να ερμηνεύσεις τα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης, είναι η χρήση του στατιστικού δείκτη live birth rate – ποσοστό ζώντων γεννήσεων. Δυστυχώς όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό γιατί πολλές φορές τα ζευγάρια μετά από μια εξωσωματική γονιμοποίηση, δεν ενημερώνουν για την έκβαση του τοκετού τους τις κλινικές γονιμότητας, έτσι πολλές φορές οι κλινικές δημοσιεύουν τα ποσοστά επίτευξης κύησης και τα ποσοστά επίτευξης κλινικής εγκυμοσύνης στα ετήσια αποτελέσματα τους.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό, όταν δημοσιεύεις ποσοστά επιτυχίας εξωσωματικής γονιμοποίησης, να ορίζεται ο κύριος παρανομαστής έκφρασης ενός στατιστικού δείκτη, μιας και υπάρχουν τεράστιες διαφορές αν οι δείκτες αυτοί εκφράζονται ανά κύκλο εξωσωματικής που ξεκινά, ανά ωοληψία ή ανά εμβρυομεταφορά.

Κλινικές γονιμότητας που επιλέγουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, έχουν υψηλότερο ποσοστό ακύρωσης κύκλων, μιας και κάποιες εξ αυτών, δεν κατορθώνουν να φθάσουν στο στάδιο της εμβρυομεταφοράς λόγω κακής ποιότητας ωαρίων. Αν αυτές οι κλινικές δημοσιεύουν αποτελέσματα ανά κύκλο εξωσωματικής που ξεκινά, τότε τα αποτελέσματα τους θα είναι δραματικά χαμηλότερα, συγκρινόμενα με μια άλλη κλινική γονιμότητας που από επιλογή ασχολείται με μικρότερης ηλικίας γυναίκες, επομένως και τα ποσοστά ακύρωσης των κύκλων τους είναι μηδαμινά.

Επίσης κάποιες κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης δημοσιεύουν αθροιστικούς δείκτες επίτευξης κύησης. Αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα τους δεν αναφέρονται σε έναν κύκλο θεραπείας, αλλά σε περισσότερες κατά σειρά προσπάθειες (συνήθως 3). Είναι αναμενόμενο λοιπόν ακολουθώντας τέτοια δημοσίευση αποτελεσμάτων τα ποσοστά επιτυχίας να είναι ψευδώς ανεβασμένα.

Έτσι λοιπόν τα υπογόνιμα ζευγάρια, που πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει πληθώρα παραγόντων που επηρεάζει τα ποσοστά επιτυχίας και αποτυχίας μιας εξωσωματικής γονιμοποίησης. Τα σημαντικότερα εξ αυτών περιγράφονται παρακάτω :

Η ηλικία της υπογόνιμης ασθενούς : Είναι γνωστό ότι όσο αυξάνεται η ηλικία της γυναίκας, τόσο τα ποσοστά επίτευξης κύησης με την εξωσωματική γονιμοποίηση πέφτουν. Αυτό είναι κάτι που έχει να κάνει με την ποιότητα του ωαρίου με αντίκτυπο στα ποσοστά εμφύτευσης του εμβρύου και επίτευξης εγκυμοσύνης. Έτσι λοιπόν κατά την ανασκόπηση των αποτελεσμάτων μιας κλινικής θα πρέπει να εξετάζεται η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού που θεραπεύεται και μάλιστα κάνοντας αναφορά και στον ακριβή αριθμό των περιστατικών που συμμετείχαν. Μόνο με τον τρόπο αυτό η ερμηνεία των αποτελεσμάτων είναι ιατρικώς και στατιστικώς ορθή και αποφεύγονται οι λανθασμένες ερμηνείες.

Ο αριθμός των εμβρύων που μεταφέρονται : Αποτελούν πλέον πάγια πρακτική από πολλές κλινικές γονιμότητας οι μονήρεις εμβρυομεταφορές ιδιαίτερα όταν οι γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση είναι νεαρότερες. Ο κύριος λόγος που συμβαίνει αυτό , είναι για την αποφυγή των πολύδυμων κυήσεων, οι οποίες στη μαιευτική είναι κυήσεις υψηλού κινδύνου με υψηλότερο κίνδυνο προωρότητας αλλά και άλλων δυσάρεστων μαιευτικών συμβαμάτων. Οι κλινικές γονιμότητας που επιλέγουν να μεταφέρουν περισσότερα του ενός έμβρυα έχουν υψηλότερα ποσοστά επίτευξης κύησης (pregnancy rate) αλλά και υψηλότερο κίνδυνο γεννήσεων πρόωρων νεογνών.

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση των εμβρύων (PGS) : Είναι γενικά γνωστό ότι ένας σημαντικός αριθμός των εμβρύων που προκύπτουν και με τις τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι γενετικά ανώμαλα, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη φύση. Η πληθώρα αυτών των εμβρύων όταν μεταφέρονται στη μήτρα δεν εμφυτεύονται και δε δίνουν εγκυμοσύνη. Έτσι λοιπόν θεωρητικά η επιλογή υγιών γενετικά εμβρύων θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες σύλληψης στα υπογόνιμα ζευγάρια. Η ευρεία υιοθέτηση μιας τέτοιας πολιτικής θα μπορούσε να αυξήσει ως εκ τούτου τα ποσοστά εγκυμοσύνης σε αρκετές περιπτώσεις. Το μειονέκτημα της προεμφυτευτικής διάγνωσης είναι ο αυξημένος κίνδυνος να βλάψει κανείς ένα υγιές έμβρυο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας καθώς και το αυξημένο κόστος που συνδέεται με την όλη τεχνική.

Το είδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης (η χρήση ιδίων η δανεικών ωαρίων) : Γνωρίζουμε ότι η γυναίκα που υποβάλλεται σε εξωσωματική γονιμοποίηση κάνοντας χρήση το δικό της γενετικό υλικό και είναι μεγαλύτερη των 43 – 44 ετών, έχει χαμηλές πιθανότητες επίτευξης κύησης και εξαιρετικά χαμηλότερο ποσοστό ζώντων γεννήσεων. Αν αντιθέτως η ίδια γυναίκα κάνει χρήση ξένου γεννητικού υλικού τότε οι πιθανότητες της είναι εξαιρετικά υψηλότερες. Έτσι κατά την ανασκόπηση των αποτελεσμάτων είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσδιοριστεί ο τύπος της θεραπείας που αναφέρονται στα αποτελέσματα αυτά. Σε περιπτώσεις δωρεάς ωαρίων, το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να επηρεαστεί ακόμη και από το αν τα ωάρια προς γονιμοποίηση είναι φρέσκα ή κρυοσυντηρημένα μιας και τα πρώτα φαίνεται πως έχουν υψηλότερα ποσοστά επίτευξης κύησης.

Από όλα τα παραπάνω φαίνεται λοιπόν πως είναι αρκετά δύσκολο να συγκρίνει κάποιος τα στατιστικά αποτελέσματα των κλινικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Οι διάφορες κλινικές μπορεί να έχουν διαφορές στην επιλογή των ασθενών που διαχειρίζονται, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις αλλά και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων τους, οι οποίες μπορεί να αυξήσουν ή να μειώσουν τα ποσοστά εγκυμοσύνης σε σχέση με μια άλλη κλινική.

Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες στην οποία η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (www.eaiya.gov.gr), όπως ακριβώς η HFEA στο Ηνωμένο Βασίλειο και η SART στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση της απόδοσης των Ελληνικών Κλινικών υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, καθώς και του συστήματος αναφοράς τους και όλα τα στατιστικά στοιχεία αυτών των κλινικών δημοσιεύονται ετησίως στην Ευρωπαϊκή Εταιρία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής (ESHRE).

Θεωρώ ότι είναι ευθύνη μας ως ειδικοί γονιμότητας να εξηγούμε λεπτομερώς στα ζευγάρια που πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, τις πιθανότητες που έχουν για θετική έκβαση κύησης μετά από μια συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση. Βρισκόμαστε στην εποχή των εξατομικευμένων θεραπειών και αυτό περιλαμβάνει και εξατομικευμένη αξιολόγηση των πιθανοτήτων επιτυχίας. Στη Μ.Ι.Υ.Α. Newlife – IVF Greece, η ομάδα μας θα αξιολογήσει προσεκτικά την περίπτωση σας και θα σας δώσει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές για το πρόβλημα της υπογονιμότητας σας, υποστηριζόμενη από τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.

Αθανάσιος Παντελής

Αθανάσιος Παντελής, MD, PhD

Ο Αθανάσιος Παντελής είναι Χειρουργός Γυναικολόγος, Ειδικός στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή.

book_online Κλείστε ραντεβού book_online Κλείστε ραντεβού
email
Email
phone
Κλήση
navigation
Οδηγίες